B. Harfi ile başlayan atasözüleri ve anlamları.

 

• Baba kırk oğul beslemiş, kırk oğul bir babayı beslememiş.

Baba kaç çocuğu olursa olsun, hiçbir ayrım yapmadan hepsine bakar, onları büyütür, çocukları ise yoksul ve yaşlı durumdaki babalarının bakımını sen bak, o baksın gibi gerekçelerle bir türlü sağlayamazlar. 

• Babamın adı hıdır, elimden gelen budur.

Her insanın yapabilecekleri, yetenekleri sınırlıdır. Elinden geleni yapan, daha fazla bir şey yapamam, gücüm ancak bu kadarını yapmaya yeter anlamında kullanılan atasözüdür

• Babaya dayanma, karıya güvenme.

Kişi,maddi konularda babasına değil kendine güvenmelidir.Kadın ise kolay etkilenen bir varlık olduğu için verilen sırları bir başkasına aktarabilir.

• Baca eğri de olsa dumanı doğru çıkar.

Dürüst, doğru, iyi ve güzel vasıflarını doğuştan getiren insan, ne denli bozuk, elverişsiz ortamlarda bulunursa bulunsun niteliklerini kaybetmeyip korur.
Yaradılıştan iyi olan kişi ya da nesne, ne denli elverişsiz ortam içinde bulunursa bulunsun, niteliğini yitirmez.

• Bacak kadar boyu var, türlü türlü huyu var.

Yaşı küçük ancak herkesten farklı alışkanlıklar, huylar edinmiş anlamında atasözüdür.

• Bağa bak üzüm olsun, yemeye yüzün olsun 

Kişi, karşılık beklediği işten istediğini alabilmek için gereken harcamaları yapmalıdır.

• Bahanesiz ölüm olmaz

İnsan durup dururken ölmez. Her ölümün bir neden vardır

• Bak bana bir gözle, bakayım sana iki gözle 

Bir kimse yanındakine ne kadar yakınlık gösterirse, hoş görüyle yaklaşırsa, karşısındaki insan da ona aynı şekilde yaklaşır. Ne kadar yakınlık gösterirsen karşından daha çok yakınlık görürsün

• Bakarsan bağ, bakmazsan dağ olur

Emek verilen şeyler yararlanılacak bir duruma gelir. Bakımsız bırakılan şeyler, gün gelir yok olur, gider. Birşeyin verimli olabilmesi için sürekli bakılması, özenle korunması gerekir.

• Baktın kar havası, eve gel kör olası.

Tehlikeli bir durum belirmeye başlayınca ondan uzak durulmalı, uzaklaşmalı.

• Baktın yarın yar değil, terkini kılmak az değil

Değer verdiğin dostunun, arkadaşının, akrabanın, hatta eşinin dürüstlükten ve samimiyetten uzaklaştığını görürsen dostluğunu, birlikteliğini sonlandırmaktan asla çekinme, bu utanılacak, ayıplanacak bir durum değildir anlamında bir atasözüdür. 

• Balık baştan kokar

Bir toplumun başındakilerin tutumu bozuk ise toplumda her şey bozuk olur.

• Bana dokunmayan (beni sokmayan) yılan bin yaşasın.

Bazı insanlar kendi çıkarlarını ön planda tutar ve kendisine zarar gelmiyor diye herhangi bir duruma dokunmaz. Yani diğer bir deyişle kötülük yapan insanlara engel olmazlar. Kötü insanların hem bireysel hem de toplumsal olarak verdikleri zararlara ses çıkarmazlar. Onlara dokunmazlar ve kendi çıkarlarını korurlar.

• Barutla ateş yan yana durmaz. 

İkisinin bir arada bulunması çok tehlikeli olan şeyler birbirinden uzak tutulmalıdır.

• Başa gelen çekilir

Tüm gayretleimize ve tedbirlerimize rağmen başımıza bir musibet gelirse, ona katlanmaktan başka elimizden bir şey gelmez. Bundan dolayı sabırlı olmalıyız

• Başa gelmeyince bilinmez.

Başkasının uğradıgı bir felaketin ne kadar acı olursa olsun başınıza böyle bir felaket gelmeden anlayamassınız.

• Baykuşun kısmeti ayağına gelir.

 Allah hiçbir canlıyı aç bırakmaz. Uzun süre hareketsiz duran baykuşun rızkını bile önüne koyar.

• Bedava sirke baldan tatlıdır. 

Para verilmeden elde edilen, emeksiz elde edilen şeyler kişinin çok hoşuna gider.

• Bekârın parasını it, yakasını bit yer.

Bu kişiler paralarını harcarken eş ve çocukları olmadığı için sadece kendilerini düşünerek israf ederler ve ona buna yedirirler. Bu yüzden de parasını boşa harcamış olur. Beslenmesini düzensiz yapar, evinin temizliği tam olmaz ve üstüne başına pek dikkat etmez. Kendine bakamadığı için pislik içinde yaşar.

• Bekârlık sultanlıktır

Bekar insanlar, eşin ve çocukların yük ve sorumluluklarından muaf kimselerdir. Dolayısıyla onlar için daha konforlu ve kolay bir yaşam sürme imkanı mevcuttur. Evlilik büyük bir sorumluluk getiren bir durumdur. Aile sorumluluğundan kaçan, başıboş dolaşmayı seven, özgürlüğüne düşkün ve sorumluluk istemeyen insanlara bekârlık sultanlık gibi gelir.

• Besle kargayı, oysun gözünü

İyiliği, öyle gelişigüzel kimselere yapmamalıyız. Nice insanlar vardır ki yaratılış gereği  nankördürler. İyilik edip yetiştirdiğimiz öyle sütü bozuk, iyilik bilmez kimseler vardır ki sen ona iyilik yaptığın halde o seni arkadan vurur. 

• Besledik büyüttük danayı, şimdi tanımaz oldu anayı

Elinde büyüttüğün kişi gün gelip sana nankörlük edebilir.
Anne ve babalar evlatlarını büyütüp yetiştirmek için türlü sıkıntı ve zorluklara katlanırlar, hayırsız ve nankör evlatlar anne babasına saygı sevgi göstereceğine, saygısızlık edip onları tanımazlıktan gelirler, onların kalbini kırarlar...

• Beterin beteri var

Çok kötü bir durumun daha da kötüsü vardır.
Çok kötü bir duruma düşen kimse, bundan daha kötü bir durumun da bulunduğunu düşünerek kendo kendini teseli etmelidir. Her zaman her şeyin daha da kötüsü vardır.

•  Elmi yaman, bey mi yaman.

Bir halkın veya toplumun başındaki kişiler ne kadar güçlü olusa olsun ne kadar yetkili olursa olsun, asıl güç halkındır ve ne derlerse o olur. Halk, yöneticilerden her zaman daha güçlüdür.

• Bin bilsen de bir bilene danış

İnsan birşeyi ne kadar iyi bilirse bilsin, kendisinden daha iyi bilen biri herzaman vardı. Onun için, bir işe başlamadan önce, o iş üzerindeki geniş bilgisi olan birine danişmalı.

• Bin dost az, bir düşman çok

İnsanın dostu ne kadar çok olursa o kadar iyidir. Bu durumdan bir zarar gelmez. Oysa, insanın birtek düşmanı olsa bile dahi her zaman zarar görme tehlikesi vardır.

• Bir kahvenin kırk yıl hatırı vardır.

İnsanlar kendilerine yapılan bir iyiliği ufak da olsa  kolay kolay unutmazlar. Size bir fincan kahve ikram eden ve sizinle dostluk kurmuş kişinin hatırını hep saymanız ve bunu unutmamanız gerekir. İyilik iyiliktir, küçük veya büyük diye ayırt edilmez.

• Bir avuç altının olacağına bir avuç toprağın olsun.

Altın harcanıp gider, toprak ise sürekli ürün veren, para getiren bir maldır. Altın; kolaylıkla harcayabileceğimiz, güvencesi pek fazla olmayan ve tükenen bir maldır. Fakat toprak, harcanamayan, sürekli yerinde duran ve bize beslenmemiz için ürün veren bir zenginliktir. Toprağın maddi bir değeri olmamasına rağmen altından daha değerlidir. 

• Bir baba dokuz evladı besler, dokuz evlat bir babayı beslemez.

Bir babanın ne kadar çocuğu olursa olsun babalar çocuklarını yetiştirip, büyütebilmek için maddi ve manevi her fedakarlıkta bulunurlar. Fakat bu çocuklar büyüdüğünde, kendi ayakları üzerinde durmaya başladığında ve kazançlarını kendi elde etmeye başladıktan sonra babaları yaşlandığında aynı babalarının onlara baktığı gibi bakmazlar. 

• Bir baş soğan bir kazanı kokutur.

Kötü bir kişi, kötü bir davranış, kötü bir söz, büyük bir topluluğun huzurunu bozar.

• Bir çiçekle bahar olmaz. 

Güzel fakat ufak bir belirtiyle elde edilmek istenen neticeye ulaşılmaz.

• Bir el bir eli yıkar, iki el bir yüzü yıkar. 

Yardım gören kişi, bu iyiliğin altında kalmaz. O da başkalarına yardım etmek için çaba gösterir. Birlik içinde olmak önemlidir. Birlik, kişinin tek başına yapamadığı işleri yapmasını ve çözemediği sorunlarını çözmesini sağlar.

• Bir elin nesi var, iki elin sesi var.

Bir insanın tek başına gücü, imkanı sınırlıdır. Bundan dolayı büyük işleri tek başına yapamaz. Başkası ile beraber yapmalıdır ki önemli bir varlık gösterebilsin

• Bir elin sesi çıkmaz

yardımlaşarak işler daha kolay başarılır.

• Bir göz ağlarken öbür göz gülmez.

Birbirine çok yakın insanlardan biri üzüntülü iken, diğerinin mutlu olması mümkün değildir. Aile bireylerinden birinin hastalık ve benzeri durumlardan ileri gelen üzüntüsü ailenin tümünü etkiler.

• Bir kimsenin adı çıkacağına canı çıksın

Bir insanın adı kötüye çıkarsa kolay kolay düzelmez, toplum üzerindeki değeri düşer. Adı bir kere kötüye çıkan kişi, zamanla iyi de olsa toplumun bu yargısının önüne geçemez. Adına sürülen bu leke onun yakasını bırakmaz. Nereye gitse bu leke yüzüne vurulur, itilip kakılır, aşağılanıp toplum dışına itilir, sıkıntılar yaşar, bu durum onun için katlanılmazdır. Böyle bir hayatı yaşamak, o insan için yaşarken ölmek demektir.

• Bir kızı bin kişi ister, bir kişi alır.

Herkes güzel olan her şeyi elde etmek ister. Fakat her insan her istediğini elde edemez, bu bir kişinin kısmeti olur.

• Bir mıh bir nal kurtarır, bir nal bir at kurtarır.

Yaşadığımız hayatta küçük görünün şeylerin büyük önemi vardır. Herhangi bir olayı, bir işi, bir ödevi küçük saymamak, önemle ele almak gerekir. Küçük görünen işler büyük sonuçlar doğurabilir: Bir çivi eksikliğinden bir nal düşer, bir nal eksikliğinden bir at koşamaz olur; bir atın koşmaması, komutanına bir haberin yetişmemesi dolayısıyla savaşın kaybedilmesine mal olabilir. Böylece bir çivi yüzünden bir ordu yenilgiye uğrayabilir. Nitekim küçük bir vidası eksik olsa koca bir fabrika çalışamaz. Özen gösterilmeyen küçük bir yaradan ölenler çoktur.

• Bir selam bin hatır yapar.

Selam bir ilgi ve sevgi belirtisidir. Küçük birşeydir ama gönül kazanmakta büyük önemi vardır.  Dinimizin bir emri olan selâm, bir ilgi ve sevgi belirtisidir. Dolayısıyla gönül kazanmanın önemli bir anahtarıdır.

• Birlikten kuvvet doğar. 

Birlik ve beraberlik içerisinde yapılan işlerin daha iyi neticeler verir, sıkıntılı konular bile kolayca halledilebilir.
Yani hep beraber olursak, birlik olursak her türlü işi başarıyla geçebiliriz.

• Bol bol yiyen bel bel bakar.

Elde avuçta varken aşırı hatcamaktan  kaçmalıyız, yarınları düşünmeliyiz  Kazandığını bol bol yiyip ilerisi için birşey arttırmayan kimse, kazançsız kaldığı zaman acıklı duruma düşer.

• Borç ödemekle yol yürümekle tükenir

Başladığı bir işten verimli ve güzel bir sonuç almak isteyen biri, emek harcayıp gayret etmeli ve titizlikle işini yapmalıdır.

• Boş çuval ayakta dik durmaz.

1. Bir kimsenin karnı doymadan ondan çalışması, dinç ve aktif olması beklenemez.

2. Yeteneksiz, donanımsız kısacası boş insanlar tutunacak bir yol bulamaz ve hayata karşı dik duracak yetilerden yoksun kalır.

• Böyle gelmiş böyle gider.

Öteden beri süre gelen durum, kurulu düzen, halk arasında yaşayan gelenek ve görenekler kolay kolay değişmez.

• Buldum bilemedim, bildim bulamadım.

Kişi elinde olanak varken bundan yararlanmayı bilmez. Yararlanma yollarını öğrendiği zaman'da eline olanak geçmez.

• Büyük balık küçük balığı yutar.

Biz istemesekte, hoşuma gitmesede bu dünyada güçlüler, güçsüzleri ezer, ortadan kaldırır, yada kendilerine bağlarlar. Kısaca bu söz ile hayatta bir yere gelmek isteyen insanların yüksek mevkilere gelmesi ve zengin olması gerektiği demektir. 

• Büyük başın derdi büyük olur.

Büyük işlerin başında bulunan, geniş sorumluluklar yüklenmiş olan kimselerin derdi çok ve büyük olur. Büyük sorumluluk alanların karşılaşacağı güçlükler de çoktur.

• Büyük lokma ye büyük söz söyleme 

Agzindan çikani kulagin duysun, yarin öbür gün tam tersini söylemek veya yapmak zorunda kalabilirsin uyarisi. 
Asla emin olmadan önemli şeyler söyleyip utanılacak duruma düşme.